الکترونیک, قطعات الکترونیکی

ترایاک چیست و در مدار چه کاربردی دارد

ترایاک چیست

در مقالات قبلی آی سی مگ شما را با برخی از قطعات مانند ترانزیستور ها و تریستور آشنا کردیم امروز میخواهیم با یک قطعه جدید و کاربردی که ممکن است کمتر به گوش شما خورده باشد بنام ترایاک اشنا کنیم که اصلا این قطعه چیست و در مدار چه نقشی را ایفا میکند ، اگر به شناخت قطعات علاقه دارید این مطلب را به هیچ وجه از دست ندهید.

 

ترایاک  چیست

ترایاک یا TRIAC مخفف کلمه Triode for Alternating Current  میباشد ، که یک قطعه سه پایه نیمه هادی جامد سرعت بالاست که قابلیت سوییچ شدن ، کنترل توان AC یک موج سینوسی را دارد. ترایاک ها از خانواده تریستور ها میباشند . اما نکته مهمی که در رابطه با ترایاک ها وجود دارد این که <<دو طرفه>>  هستند یعنی با اعمال ولتاژ مثبت و منفی به آند و پالس های مثبت و منفی به گیت در حالت هدایت قرار میگیرند . در حالی که جریان به کمتر از حد مجاز برسد خاموس میشود.

 

ساختار ترایاک

اول از همه نماد ترایاک دو تریستور به صورت غیر موازی و دارای یک گیت مشترک هستند ، دقیقا مانند تریستور سه پایه دارند ولی نام آن ها به غیر از گیت متفاوت است .و بههمین دلیل است هر ترمینال با اتصال آند و کاتد SCR با یک دیگر ساخته می شوند.

بنابراین هر دو ترمینال آند یا ترمینال اصلی MT نامیده می شود.

از آنجایی که ترایاک یک قطعه دو طرفه است هنگامی که پایانه گیت راه اندازی میشود از MT1 به MT2 و یا از MT2 به MT1 جریان یابد.

ولتاژ تریگر برای یک ترایاک است که به پایانه گیت اعمال شود با توجه به پایانه MT2 مییتواند مثبت یا منفی شود.

حالت های عملیاتی ترایاک

یک ترایاک 4 در حالت عملیاتی قرار دارد :

  1.  ربع اول : ولتاژ مثبت در MT2 و پالس مثبت به گیت
  2. ربع دوم : ولتاژ مثبت در MT2 و پالس منفی به گیت
  3. ربع سوم : ولتاژ منفی در MT2 و پالس مثبت به گیت
  4. ربع چهارم : ولتاژ منفی در MT2 و پالس منفی به گیت

 

حالت اول

در این حالت ولتاژ اعمال شده MT1 نسبت به MT2 مثبت است ، با اعمال یک پالس گیت مثبت ، ترایاک رو به جلو راه اندازی می شود.و جریان از MT1 به MT2 جریان می یابد.

 

حالت دوم

در این حالت MT1 نسبت به MT2 منفی است و پالس گیت مثبت و به سمت  هدایت معکوس یعنی از MT2 به MT1  میشود.

 

حالت سوم

در این حالت ولتاژ اعمال شده یکسان  MT1 نسبت به MT2 مثبت است و پالس گیت منفی می باشد.و به سمت جلو هداین میوشد در حالی که جریان ثابت است.

 

حالت چهارم

در این حالت ولتاژ اعمال شده و ولتاژ گیت منفی و پالس گیت منفی به سمت هدایت معکوس تحریک میشود.

 

کاربرد های ترایاک

  • کنترل موتور های کوچک
  • کنترل فن
  • مدار های الکترونیکی
  • کنترل رعد و برق
  • کنترل AC
  • کنترل شدن نور مانند لامپ و دیمر ها 

 

ترایاک از آن انجایی که مستقیم به منابع AC متصل میشود برای کنترل برق متناوب بسیار مناسب است .و همچنین در لامپ ها با کنترل ولتاژ میتوان نور را کم و زیاد کرد و حتی دور موتور را به راحتی میتوان با آن کم زیاد کرد.

 

مزایا استفاده از ترایاک

  • از پالس گیت منفی و مثبت میتوان برای راه اندازی ترایاک استفاده کرد.
  • برای محافظت فقط به یک فیوز نیاز دارد.
  • در هر دو نیمه میتواند شکل AC را تنظیم و هدایت کند.
  • کوچک و تنها به یک هیت سینک کوچک برای استفاده از دو SCR نیاز دارد.

 

معایب استفاده از ترایاک

  • سرعت سویئچینگ پایینی دارد
  • نسبت به SCR اطمینان کمتری دارند.
  • در حین شروع باید اطمینان کرد زیرا از هر جهت میتواند فعال شود.
  • سویچینگ نامتقارن که منجر به ایجاد هارمونیک سطح بالا و باعث ایجاد نویز در مدار می شود.
  • قدرت پایین تر نسبت به SCR

 

کلام اخر : ترایاک از خانواده تریستور میباشد که دارای یکسری معایب و مزایا نسبت به این قطعه میباشد که باید دید بنا بر طراحی و یا مدار کدام کار آمد تر است . یکی از مهم ترین کاربرد های ترایاک در تنظیم ولتاژ بخصوص در دیمر ها هست که به خوبی از این امر بر می آیند.

اگر علاقه مند به یادگیری و شناخت قطعات الکترونیکی هستید حتما مطالب وبلاگ را مظالعه نمیاید و نظر خود را با ما در میان بگذارید. ترایاک چیست

 

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *